Andries Cerron van MELSE(N)

RA trouwen fol.5 nr. 752 Den Haag

Architect(en) : D. Marot Bouwjaar : 1722 Stijl : Rijksmonument Na de oorlog tegen Spanje was de Katholieke kerk (en het Katholieke geloof)officieel verboden in de Republiek. Voor en tijdens de opstand hadden de Protestanten het moeilijk gehad, numoesten de Katholieken "ondergronds". Dat was niet alleen in Den Haag zo,maar in vrijwel alle steden en dorpen van de Republiek. In Den Haag hadden de Katholieken nog geluk dat ze gebruik konden makenvan de Kapel op het terrein van de Spaanse Ambassade. De meeste Katholieken gingen naar zogenaamde 'Schuilkerken' op zolders enin achtertuinen. De gelovigen die altijd gebruik gemaakt hadden van de GroteKerk gingen naar een zogenaamde 'schuilkerk' in de oude Molstraat. DeOud-Katholieken vonden een plaats op een zolder in de Molenstraat. In 1720, toen de plakkaten tŽgen de Katholieken nog van kracht waren (maarzelden werden toegepast), richtte het kerkbestuur een verzoek tot de HaagseMagistraat, vergunning te verlenen tot de bouw van een grotere kerk. Dezevergunning werd verleend op voorwaarde dat de kerk vanaf de straat nietzichtbaar mocht zijn. Dani‘l Marot en ŽŽn van zijn leerlingen waren de bouwmeesters. De kerkÊis van een ongekende schoonheid, dat komt vooral door de zeerbijzondere sfeer en het enorme gevoel van ruimte. Eens te meer wordt duidelijk dat de architect Marot ŽŽn van de bestearchitecten van de laatste 500 jaar genoemd mag worden. Hij heeft in DenHaag veel gebouwen ontworpen, waaronder de Synagoge(Prinsessegracht) die ook nog steeds gebruikt wordt, het 18e eeuwsegedeelte van het Stadhuis aan de Groenmarkt, Huis Huguetan, HuisSchuylenburch en het Paleis Kneuterdijk Het kerkgebouw is te bezichtigen op woensdagen (14.00 en 15.00 uur). Danis ook de zolderkapel open. Ingang : Molenstraat 38 t/o het Parkhotel. De Heilige eacharistieviering vindt iedere zondag plaats om 10.00 uur (ingangJuffrouw Idastraat 7).

De oude Molstraat, de Molenstraat en de Juffrouw Idastraat behoren tot deoudste straatjes van Den Haag. Ooit waren het gewoon zandpaden in deduinen. De slingerende vorm van deze duinpaden is bewaard gebleven,omdat de huizen die langs het kronkelige pad werden gebouwd haar vormvolgden. De Molenstraat was in de 13e en 14e eeuw de noordgrens van Den Haag.Wie de nog steeds bestaande poort door wandelde kwam in het duin-,weide- en veengebied terecht dat tussen Den Haag en de zee lag. Den Haag mocht tot de 16e eeuw geen stadsmuren bouwen. De poort in debestaande bebouwing leverde kon 's avonds wel worden gesloten endiende als een soort stadspoort. Sinds de 19e eeuw heet deze poort de 'Koningspoort'. In de 15e eeuw werden er ook huizen achter de Koningspoort gebouwd. Eennieuw straatje ontstond dat doorliep tot aan de (ook nog steeds bestaande)poort aan het Noordeinde. Poort Noordeinde In de 16e eeuw werd een gedeelte van die 15e eeuwse straat opgesloktdoor het Oude Hof, nu Paleis Noordeinde. De Molenstraat eindigde aan de Westkant bij het Hofje Floris van Dam. DatHofje verhuisde aan het eind van de 19e eeuw naar de Lange Beestenmarkten vervolgens werd omstreeks 1885 de Prinsestraat aangelegd. De Molenstraat dankt haar naam aan de Nortmolen, die hier eeuwen geledengestaan heeft (waar nu de Waalse kerk is, aan het Noordeinde). De OudeMolstraat dankt haar naam aan een herberg. Een gevelsteen met drie Mollen is te zien in de Molenstraat (!) In de Oude Molstraat staat een huis uit 1598. Het is voor zover ik weet hetoudste huis van Den Haag (Ridderzaal niet meegerekend). Het ziet er naar uit dat het ooit een trapgevel gehad heeft, maar deze ishelaas, zoals bij zoveel Haagse woonhuizen, verwijderd. In de Oude Molstraat en de Molenstraat vindt men ook de Schuilkerken vande Katholieken die tot aan de Opstand tegen Spanje gebruik gemaakthadden van de Grote (of St. Jacobs Kerk. In de 17e en 18e eeuw hadden zijgeen recht meer op een eigen kerk. De Grote Kerk werd na 1580 door deProtestanten gebruikt. In de Oude Molstraat en de Molenstraat vindt u enkele zeer gezelligeuitgaansgelegenheden, twee Hotels, en leuke winkeltjes. De straten zijn eengroot deel van de middag en avond autoluw. Wie een bezoek brengt aan Den Haag zou de Molenstraat en de OudeMolstraat zeker eens moeten bezoeken. Wat maar heel weinig mensen weten is dat er een vergeten straat ligt tussenhet Noordeinde en de Oude Molstraat. Deze straat kunt u niet in wandelen entoch is hij al te zien op kaarten uit de 16e eeuw. De straat heeft vele namengehad -Sacramentsgasthuisstraatje -Gasthuispoort -Gasthuissteeg en ligt tussen Oude Molstraat 29 en Noordeinde 10F ! Er zijn meer verborgen zaken in deze buurt. Zoals de verscholen kerken.Ê Op woensdag is de (oud) Katholieke Schuilkerk (Molenstraat) te bezichtigen.Deze kerk -ontworpen door Daniel Marot- is absoluut bezonder. Opzondagen worden er nog steeds diensten gehouden. Er is in Den Haag ook een 'Nieuwe Molstraat'. Die straat ligt bij deWagenstraat en is in het begin van de 17e eeuw aangelegd en bebouwd.Een klein deel van de Nieuwe Molstraat is nog heel bijzonder. Zo staat erbijvoorbeeld nog een trapgevelwoning en het 18e eeuwse pand 'deMollenberch'. * Schuilkerken * St. Willibrordushuis-kapel * Nieuwe Molstraat Ê De oude Molstraat Ê Ê Ê Ê

Rampenoverzicht Jaar Aard van de ramp Gebied Geschat aantal slachtoffers 1316 Pest en later hongersnood (massale pest na misoogsten) Landelijk - 1348-1352 Pest Landelijk Miljoenen 1367-1368 Pest en misoogst Landelijk - 1373-1374 Pest Maaslandgebied - 1400-1402 Pest Landelijk - 1404 Watersnood - - 1421 Watersnood (Elisabethvloed) Vlaanderen en Zeeland - 1438-1439 Pest en hongersnood Landelijk Miljoenen 1451-1457 Pest Lokale kleine en grote epidemie‘n - 1468 Overstromingen Kustgebieden - 1487-1489 Pest Landelijk Massaal 1503 Pest Landelijk 1/3 van de bevolking 1514-1521 Pest Lokale kleine en grote epidemie‘n - 1527-1529 Zwetende ziekte (Sudor Angelicus) Zuidelijke Nederlanden - 1530 Overstroming (St. Felix vloed) Zeeland - 1539 Engelse koorts (Sudor Angelicus) ? - 1556 Hongersnood Landelijk Delft: 16% sterfte 1557-1558 Pest en bloedloop Landelijk - 1562 Watersnood Groningen - 1563 Pest Zuidelijke Nederlanden - 1565-1566 Hongerjaar Zuidelijke Nederlanden - 1570 Overstromig (Allerheiligenvloed) Grote delen kustprovincies - 1570-1574 Pest Landelijk Massaal, piek in 73/74 1578-1583 Nagolven van de pest Aardenburg en geheel Brabant Lokale grote sterfte 1595-1606 Pest Landelijke golven Amsterdam ca. 15%, Gorcum ca. 25% 1615-1619 Pest Landelijk Ca. 40.000 1623-1624 Hongersnood Landelijk Sterfte 2,5 keer normaal 1624-1625 Pest Amsterdam, Dordrecht, Groningen Sterfte tot 20% van de bevolking 1630 Hongersnood - - 1635-1637 Pest Nijmegen, Kampen, Kempen, Groningen, Venlo Sterfte 1/3 van de bevolking - - - - 1652-1657 Pest Leiden, Amsterdam, Dordrecht, Haarlem, Utrecht Massaal, globaal 15% 1662-1663 Watersnood Zaltbommel - 1663-1671 Pest (tevens Londense pest) Landelijk - 1672 Hongersnood - - 1675 Pest - - 1676-1683 Bloedgang (Dysenterie) - - 1682 Watersnood Kustgebieden - 1702-1705 Rode loop (Dysenterie) Zuidelijke Nederlanden Diverse opstootjes 1709-1710 Hongersnood Amsterdam - 1713 Rode loop - - 1717 Watersnood (Kerstvloed) Grote delen van de kustprovincies - 1736 Dysenterie Nijmegen - 1740-1748 Hongerperiode Grote steden Doelistenoproer, opstanden 1740-1741 Overstromingen Zuid-Holland - 1740-1744 Pest Landelijk - 1747-1748 Rode loop Zuid-Nederland - 1757 Overstromingen Langs grote rivieren - 1763 Hongersnood - - 1770 Watersnood Betuwe - 1777-1779 Persloop (Dysenterie) Achterhoek, Gelre, Veluwe - 1780 Roodvonk (Scarlatina, scarlet fever) Harderwijk - 1781 Watersnood Riviergebieden - 1781-1783 Bloedloop (Dysenterie) Zuid-Nederland, Gelre - 1784 Overstromingen Maas- en Waalgebied - 1785-1786 Roodvonk Groningen - 1790 Watersnood Overwegend Limburg - 1795 Rode loop Limburg - 1799 Watersnood Rijk van Nijmegen - 1805 Watersnood Maas- en Waalgebieden - 1809 Watersnood Maas- en Waalgebieden Ca. 300 drenkelingen 1812 Hongersnood Amsterdam - 1813 Napoleon Overtocht Berezina Ca. 25.000 Nederlandse mannen 1816 Mazelen (Morbiliforme ziekte) Landelijk - 1820 Watersnood Langs grote rivieren - 1825 Watersnood Noordoost Nederland - 1832-1833 Cholera Landelijk - 1846 Roodvonk Landelijk - 1845-1847 Misoogsten en hongersnood Grote steden - 1848-1849 Cholera Landelijk 22.000 1853-1855 Cholera Landelijk - 1855 Watersnood Maas- en Waalgebied - 1859 Cholera Landelijk - 1861 Watersnood Groot deel van midden en zuidwest Nederland - 1864 Cholera o.a. Meppel - 1866 Cholera Landelijk 19.000 1868-1873 Difterie Landelijk 6.000 (= ca. 60 per 100.000) 1871-1872 Cholera Landelijk 20.000 1882-1888 Difterie Landelijk 5.500 (= ca. 55 per 100.000) 1892 Cholera en influenza o.a. Scheveningen - 1917-1918 Hongerperiode Grote steden - 1917-1918 Influenza Landelijk 25.000 1940-1945 Duitse bezetting Landelijk ca. 100.000 1941-1944 Jodenvervolging Landelijk Ruim 100.000 1943-1946 Difterie Landelijk 12.000 1944-1945 Hongerwinter Randstad 70.000, sterftecijfer 2 x normaal 1953 Watersnood Zeeland Ca. 2.000

Placaet behelsende ordres tegens het voortsetten van de Pest 1664 (Den Haag) Ten tijde van de vele pestepidemie‘n was men nog niet op dehoogte van het feit dat een rattenvlo de eigenlijke veroorzaker wasvan de pest. Ook had men geen idee of en hoe besmetting van mensop mens kon plaatsvinden. Gelet op de grote sterfte die soms plaatsvond, probeerde men tochmaatregelen te treffen, waarmee men hoopte om een verdereverspreiding van de ziekte te voorkomen. Algemeen Rijksarchief Den Haag, Cornelis Cau, 'Groot-placaetboek,vervattende de placaten, ordonnantien ende edicten van de StatenGeneraal der Verenigde Nederlanden ....[etc]', deel 2 (Den Haag1664), kolommen 3171-3174, bibliotheeksignatuur H 21 D-2. Placaet, behelsende ordres tegens het voortsetten van de Pest. In date den 31 Julij 1664. Den President ende Raden van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslandt,Allen den geenen die desen sullen sien ofte hooren lesen, Saluyt.Doent te weten, Alsoo Wy tot Ons groot leetweesen bericht werden,dat de contagieuse ende besmettelijcke Sieckte, die sich eenigen tijdtherwaerts in verscheyden omme gelegen Steden en Plaetsen, endeoock alhier ter Stede heeft beginnen te openbaren, haer dagelijcxmeer ende meer verheft ende toeneemt. Soo ist, dat WyAmpts-halven Ons verplicht vindende, tot weeringe ende steytingevan de voorsz besmettelijcke sieckte, alle mogelijcke voorsorge teghebruycken, goetgevonden hebben te ordonneren, gelijck Wyordonneren midts desen, dat niemant geduyrende desebesmettelijcke sieckte, sal vermogen op eenige begraeffenisse tegaen met lange Rou-mantels 't zy de selve eygen ofte ghehuyrt zijn,selfs oock niet de Bidders, op te verbeurte van de selve Mantels, teredimeren elcke Mantel met de somme van ses guldens. Dat oockniemandt eenige Kamers ofte andere plaetsen in hare Huysen metLaeckenen, Bayen ofte met andere diergelijcke Stoffen sullen mogenbehangen, ofte doen behangen, op de boete van vijf en twintighguldens. Dat oock niemand geduyrende de voorschreve sieckte, op eenigeBegraeffenissen, 't sy voor of te naer de selve, sal vermogen teschencken, ofte doen schencken, 't zy Wijn ofte Bier, opte boete vanhondert guldens. Gelijck mede verboden werdt over eenige ghestorven Kindereneenigerhande vergaderinge te maecken, ofte te houden, omme deselve toe te maecken, ofte onder wat ander pretext soude mogenzijn, op arbitrale correctie. Werdende mede wel expresselijcken verboden uytte Huysen, daerinnen yemandt vande voorsz sieckte is overleden, eenige goederen,hoedanich die zijn, te moogen halen ofte overdragen binnen den tijtvan acht weecken, ofte binnen den voorsz tijdt haere Huysen teopenen, 't sedert dat de leste Persoon daer inne is komen te sterven,ende middelertijdt daer inne oock geene Neeringe te doen, alles opteverbeurte vande voorsz goederen, ende daer en boven een boetevan vijf en twintigh guldens. Sal mede niemant vermogen uyt eenigh Huys daer yemant van debesmettelijcke sieckte gestorven ofte bevangen is, eenigerhandeWaren, ende voornamentlijck niet eenige Eetwaren van Soete-melck,Karne-melck, Versche Boter, ende andere Waren langhs de Straten tekoop dragen ende venten, op peyne van arbitrale correctie. Interdiceren ende verbieden mede, dat niemant sich sal vervorderenuyt eenige Huysen, daer yemant van de besmettelijcke sieckte sieckofte ghestorven sal wesen, eenich stroo, Kleederen, Laeckens,Deeckens, 't zy Linne ofte Wolle, voor de Deuren, uyt te Vensteren,ofte oock eenige Kleederen van Linne ofte Wolle, mitsgaderseenigerhande Huysraet, sonder voor-bekomen speciaelÊ consent vanden Hove, of Magistraet van den Hage uyt de selve Huysen tevervoeren ofte te transporteren, veel min aen yemant te verveylen, 'tzy onder de hant, ofte op eenige Boelhuysen, ende sulcx mede nietop het Weeckelijcke Boelhuys, alles ende yeder poinct van dien oppeyne van arbitralicken daer over te werden gecorrigeert als vooren. Sal voorts mede een yegelijck gehouden zijn de Persoonen, mettevoorsz sieckte besmet, te houden binnen synen Huyse, ofte sodanigeplaetse als hy daer toe in synen Huyse houdende is, ofte sullen deselve Persoonen moeten brengen in het Pesthuys deser Stede, endedat des morgens voor vijf, ende des avonts naer negen uyren, tenware yemant een eygen ofte ghehuyrt huys hadde, in welcken gevallehem geoorloft wesen sal de Siecken van syne Familie inde voorszplaetse te brengen ofte logeren, op arbitrale correctie als vooren. Alle de geenen die over eenige Siecken mette voorsz sieckte besocht,gaen, omme de selve te bewaren, of te bedienen, wert by desenmede verboden in yemandts anders huys inne te komen, sonderspeciael consent vande Man ofte Vrouw van den selven huyse, opcorrectie als vooren. Wert mede allen Schuytvoerders en Wagenaers wel scherpelijckengheinterdiceert ende verboden eenigerhande siecke Persoonen ofteBedelaers in andere Plaetsen in hare Schuyten ofte op haare Wagenste nemen, ende herwaerts aen te brengen, noch oock de selveomtrent 's Graven-Hage ergens aen Landt, ofte van hare Wagenen tesetten, op arbitrale correctie als vooren. Ende werden deCommissarisen op te respective Veeren deser Stede mede ghelast,daer op scherpe toesicht te nemen, ende gheauthoriseert deContraventeurs van dien op staende voet te constringeren sooedanigePersoonen met al haer byhebbende goet wederom te brengen terplaetse daer sy de selve sullen hebben in ofte opgenomen. Ende alsoo bevonden wert dat verscheyde Persoonen, jae geheleHuysgesinnen, uyt andere besmette Steden en Huysen herwaertsoverkomen, ende haer alhier ter neder setten, ende verblyven, werdtby desen alle onse Ingesetenen mede gelast ende bevolen, egeenePersoonen van buytenen alhier aenkomende, hare Huysen in 't geheelofte ten deele te verhuyren, noch haer, veel min haere goederenende Meublen in de selve te ontfangen, ten ware sy alvoorensvolkementlick mochten zijn verseeckert door Attestatie van deMagistraet ter plaetse van waer de selve Persoonen ofte Meublen zijnkomende, (welcke Attestatie oock alvooren aende HeerenBurgemeestere deser Stede sal moeten werden vertoont [)], dat deselve uyt suyvere ende onbesmette Huysen zijn komende, alles enyeder poinct van dien op peyne van arbitrale correctie. Werdt mede scherpelijcken gheinterdiceert ende verboden eenigeCarossen ofte Wagens te verhuyren, omme eenige Dooden vandebesmettelijcke sieckte gestorven, te begraven, opte boeten van vijfen twintich guldens, by den genen die ter contrarie sullen komen tedoen telckens te verbeuren. Gedaen inden Rade, ende ghepubliceertopte Audientie van de Rolle den XXXJ Julij 1664. In kennisse van my, Adr: Pots. © 2000 Herman de Wit, Maarssen Deze pagina is een onderdeel van de-wit.net

Comments